Kluczową rolę w rozwoju układu kostnego i zapobieganiu zanikowi tkanki kostnej, odgrywa odpowiednie zaopatrzenie organizmu w wapń i witaminę D.
Tkanka kostna żyje i zmienia się przez całe życie człowieka. W dzieciństwie i okresie dojrzewania kości rosną i rozbudowują się. W życiu dorosłym w kościach muszą dokonywać się naprawy licznych mikrouszkodzeń związanych z urazami i „zmęczeniem materiału”. Bez tych napraw nie byłoby możliwe zachowanie odporności mechanicznej tkanki kostnej.
Dla prawidłowego rozwoju masy kostnej, potrzebne jest odpowiednie obciążenie osiowe. Jeśli ważymy za mało, nie obciążamy odpowiednio układu kostnego (tutaj BMI powinno wynosić min. 20). Natomiast jeśli ważymy zbyt dużo, nadmiernie obciążamy nasze kości (tutaj mowa o nadwadze i otyłości). Równowaga to klucz do sukcesu.
W organizmie dorosłego człowieka znajduje się 900-1350 gramów wapnia, z czego aż 99% zdeponowane jest w kościach.
Wapń jest dostarczany organizmowi w diecie. Dzienne zapotrzebowanie na ten pierwiastek zmienia się w zależności od okresu życia.
Źródła w diecie, wskazane po zabiegu:
- parmezan- 100g- 1184 mg
- szprotka- 100g- 1000 mg
- ser żółty- 100g-867 mg
- tofu- 100 g- 345 mg
- soja- 100g- 277 mg
- sardynka w pomidorach- 100g- 250 mg
- migdały- 100g- 239 mg
- figi suszone- 100g- 203 mg
- orzechy laskowe- 100g- 186 mg
- fasola biała (nasiona suche)- 100g- 163 mg
- jarmuż- 100g- 157 mg
- jogurt naturalny 2% tłuszczu-150g- 255 mg
- mleko 0.5 %- 200 ml- 242 mg
-
mleko 3,2 %- 200 ml- 236 mg
Niedobór (hipokalcemia):
- krzywica
- zmniejszenie masy kostnej
- zaburzenia hormonalne
- skurcze i osłabienie siły mięśni
- drgawki i napady padaczkowe oraz stan padaczkowy
- parestezje
- dezorientacja, splątanie, psychoza, niepokój
- zmiany skórne pod postacią suchości, wyprysku atopowego, łuszczycy, złuszczającego zapalenia skóry, liszajca opryszczkowatego czy alopecji.
-
U osób z długotrwałą hipokalcemią częściej spotyka się zaćmę, bóle brzucha, czasem pod postacią kolki żółciowej, dysfagię, a ze strony układu oddechowo-krążeniowego: duszność, kurcze oskrzeli i/lub krtani oraz kardiomiopatię.
Jej najczęstsze przyczyny to niedobór witaminy D, niedoczynność przytarczyc, hiperfosfatemia, hipomagnezemia i przyjmowanie niektórych leków.
Nadmiar (hiperkalcemia):
-
W ostrej hiperkalcemii często występuje: upośledzenie łaknienia, nudności i wymioty, ,,rozlane” bóle brzucha (czasem po ekspozycji na promienie słoneczne). Z powodu poliurii obserwuje się polidypsję i ewentualnie cechy odwodnienia oraz hipotensji. Pacjenci są osłabieni, depresyjni, a dezorientacja może się nasilać przez senność, apatię, zaburzenia świadomości, aż do śpiączki.
-
W przewlekłej hiperkalcemii zwykle dominuje osłabienie, występują zaparcia i dolegliwości dyspeptyczne, a przebieg może być powikłany kamicą moczową, chorobą wrzodową i ostrym zapaleniem trzustki.
Występuje również hiperkalcemia polekowa.
Wśród leków hiperkalcemizujących należy wymienić przede wszystkim: wodorowęglany, sole litu, wapnia (także przyjmowane w produktach mlecznych), glinu, tiazydy (hydrochlorotiazyd, hygroton), kalcytonina, dwufosfoniany, witamina A, witamina D (kalcytriol, ergokalcyferol, aktywne metabolity), estrogeny i antyestrogeny.
Ostatnią hiperkalcemią jest hiperkalcemia jatrogenna, która powstaje najczęściej (w 90%) na skutek choroby nowotworowej, bądź nadczynności przytarczyc.
Zapotrzebowanie na wapń dla poszczególnych grup wiekowych
|
Grupy ludności |
RDA (mg) |
|
Dzieci 1-3 lat |
700 |
|
Dzieci 4-8 lat |
1000 |
|
Dzieci 9-18 lat |
1300 |
|
Dorośli 19-50 lat |
1000 |
|
Kobiety w ciąży i karmiące |
1200-1500 |
|
Kobiety po menopauzie |
1500 |
|
Mężczyźni 50-70 lat |
1000 |
|
Kobiety powyżej 50 lat |
1200 |
|
Mężczyźni powyżej 70 lat |
1200 |
-
Ł. Szeleszczuk M. Kuras, ZNACZENIE WAPNIA W METABOLIZMIE CZŁOWIEKA I CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA JEGO BIODOSTĘPNOŚĆ W DIECIE, Zakład Chemii Fizycznej, Katedra i Zakład Chemii Nieorganicznej i Analitycznej, Wydział Farmaceutyczny, Warszawski Uniwersytet Medyczny, ul. Banacha 1, 02-097 Warszawa, 2014
-
© Borgis – Nowa Medycyna 3/2004, Rola wapnia i witaminy D w zachowaniu prawidłowej masy kostnej
-
R. Gellert, Klinika Nefrologii Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego Hipo- i hiperkalcemia — patogeneza i problemy terapeutyczne, Forum Nefrologiczne 2011, tom 4, nr 4, 373–382Copyright © 2011 Via Medica ISSN 1899–3338.